Σχολική διαμεσολάβηση – Πρόληψη και επίλυση σχολικής βίας
1.Τι είναι η σχολική διαμεσολάβηση;
Πρόκειται για μία δομημένη διαδικασία στην οποία δύο πλευρές (δύο συμμαθητές – διαμεσολάβηση ομηλίκων) που έχουν εμπλακεί σε ένα συμβάν μέσα στη σχολική κοινότητα, με τη βοήθεια ενός τρίτου ουδέτερου προσώπου, ενός συμμαθητή τους, δηλ του διαμεσολαβητή, ο οποίος είναι εκπαιδευμένος σε ειδικές δεξιότητες, προσπαθούν να λύσουν τη διαφορά τους σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας εμπιστοσύνης και διαλόγου. Η διαμεσολάβηση αποσκοπεί στην επανόρθωση της τυχόν ζημιάς που έχει συμβεί αλλά και στην αποκατάσταση των σχέσεων των μαθητών μέσα στη σχολική κοινότητα.
Η σχολική διαμεσολάβηση αποτελεί μια εναλλακτική μέθοδο διαχείρισης και επίλυσης συγκρούσεων μεταξύ των μαθητών και των μαθητριών και έχει υιοθετηθεί από πολλά σχολεία, ιδιωτικά και δημόσια τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.
2. Ποιός είναι ο σκοπός εφαρμογής της σχολικής διαμεσολάβησης στα σχολεία:
-
Να εμπλουτιστεί το υπάρχον σχολικό σύστημα με έναν νέο, αποτελεσματικό κι συνεργατικό τρόπο επίλυσης των ενδοσχολικών διαφορών, ως τρόπος πρόληψης φαινομένων βίας.
-
Να αντιληφθούν τα παιδιά ότι η έννοια σύγκρουση δεν είναι κάτι αρνητικό και δυσεπίλυτο. Αντιθέτως η σύγκρουση δημιουργεί ευκαιρίες για συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων και επιχειρημάτων.
-
Να απαλλαχθούν οι εκπαιδευτικοί από τον ρόλο του τιμωρού
-
Να αντικατασταθούν τα περιστατικά βίας μέσα στο σχολικό περιβάλλον με τον γόνιμο διάλογο, την επικοινωνία και την ενσυναίσθηση.
-
Να επιτευχθεί η εύρυθμη λειτουργία του σχολείου μέσω της σωστής συνεργασίας και της επικοινωνίας μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών αλλά και των μαθητών μεταξύ τους.
3. Διαφορές που μπορούν να υπάρξουν στο σχολικό περιβάλλον και είναι επιδεκτικές σχολικής διαμεσολάβησης (ενδεικτικά):
-
Συγκρούσεις μεταξύ μαθητών ιδίας τάξης, ιδίας σχολικής βαθμίδας ή διαφορετικής.
-
Συγκρούσεις μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών.
-
Συγκρούσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων ή διαφορές μεταξύ διεύθυνσης του σχολείου και γονέων.
4. Οφέλη της σχολικής διαμεσολάβησης:
-
Η σχολική διαμεσολάβηση εκπαιδεύει τους μαθητές να διαχειριστούν τις συγκρούσεις που προκύπτουν εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος δίνοντας τους δεξιότητες, όπως ενεργητική ακρόαση, ενσυναίσθηση, σεβασμός στην άποψη της άλλης πλευράς.
-
Βοηθά τους μαθητές και τις μαθήτριες να αποκτήσουν αυτογνωσία και να είναι σε θέση να κατανοήσουν τα προβλήματα που απασχολούν τους συμμαθητές/τριές τους.
-
Θέτει τα θεμέλια ώστε να δημιουργηθούν σχέσεις συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης στο σχολικό περιβάλλον.
-
Αναπτύσσει χρήσιμα επικοινωνιακά εργαλεία συμβάλλοντας στην βελτίωση και προώθηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
5. Πώς ξεκινάει μία εκπαίδευση στη σχολική διαμεσολάβηση:
Η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού προγράμματος σχολικής διαμεσολάβησης ξεκινά καταρχήν, από την θετική στάση της διεύθυνσης του σχολείου για την υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος και περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
α) εκπόνηση και υλοποίηση προγράμματος εκπαίδευσης στη διαμεσολάβηση, δομημένο από ειδικούς επιμορφωτές με εξειδίκευση στο τομέα της επίλυσης συγκρούσεων στο σχολείο,
β) δημιουργία ομάδας διαμεσολαβητών – συμμαθητών που να είναι αντιπροσωπευτική του σχολικού πληθυσμού (φύλο, χαρακτήρας, προσωπικότητα, ηλικία) και
γ) στήριξη της διεύθυνσης του σχολείου αλλά και όλων των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Πιο συγκεκριμένα:
-
Η πρώτη επαφή με το σχολείο και την/τον διευθυντή είναι και η πιο σημαντική. Επίσης η διάθεση της διεύθυνσης να υποστηρίξει ένα πρόγραμμα σχολικής διαμεσολάβησης αλλά και ο βαθμός ετοιμότητας του εκάστοτε σχολείου ώστε να διεξάγει το πρόγραμμα.
-
Σε δεύτερο στάδιο γίνεται η επιλογή των εκπαιδευτικών που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και εν συνεχεία των διαμεσολαβητών με πρόταση των μαθητών ή και των καθηγητών. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εκπαιδευτούν για να εκπαιδεύσουν μετά τα παιδιά – διαμεσολαβητές. Όσοι διαμεσολαβητές τελικά προταθούν θα πρέπει να αποδεχτούν την πρόταση να αναλάβουν τη ευθύνη διεξαγωγής της διαδικασίας.
-
Η διαδικασία διεξάγεται εντός του σχολικού ωραρίου σε προκαθορισμένο χώρο, υπάρχει όμως και σχετική ευελιξία, εάν δεν υπάρχει εύκολα διαθέσιμος χώρος για τη διεξαγωγή της.
Οι υπηρεσίες μας
-
Παρουσιάσεις σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενημερώσεις καθηγητών, γονέων, ομάδα 15μελούς αλλά και λοιπών μαθητών για τους τρόπους αντιμετώπισης της βίας στα σχολεία.
-
Εργαστήρια, σεμινάρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες του κάθε σχολείου, για τις απαραίτητες δεξιότητες που ενδυναμώνουν εκπαιδευτικούς, γονείς και παιδιά. Σκοπός των σεμιναρίων είναι να επιμορφώσουν τους/τις εκπαιδευτικούς/γονείς στις αρχές και τις τεχνικές της σχολικής διαμεσολάβησης, η οποία αποτελεί μία πρακτική ειρηνικής επίλυσης των επιθετικών συμπεριφορών.
-
Ολοκληρωμένη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στους τρόπους διαχείρισης συγκρούσεων στη σχολική κοινότητα, στη Σχολική Διαμεσολάβηση και μεταξύ άλλων στα εξής:
-
Εισαγωγικές έννοιες Σχολικής Διαμεσολάβησης
-
Τα βήματα της σχολικής Διαμεσολάβησης
-
Εκπαίδευση σε δεξιότητες
-
Συγκρούσεις: αίτια και διαχείριση
-
Προσομοιώσεις κ.λ.π.
-
Η ύλη στην εκπαίδευση της σχολικής διαμεσολάβησης είναι συνήθως 20-25 ωρών και υλοποιείται σε συνεννόηση με τη διεύθυνση του σχολείου και τη διαθεσιμότητα των καθηγητών. Επίσης, μπορεί να συμφωνηθεί ότι μετά την παροχή της εκπαίδευσης θα παρέχονται από τους εκπαιδευτές υποστήριξη και follow up συναντήσεις.
Μερικές από τις δράσεις μας:
Νομοθετικό πλαίσιο
-
Παρόλο που δεν περιλαμβάνεται στα προβλεπόμενα πειθαρχικά μέτρα που επιβάλλονται σε μαθητές (σύμφωνα με το ΠΔ 104/79), το Υπουργείο Παιδείας, ύστερα από εισήγηση του Συνηγόρου του Παιδιού, εξέδωσε εγκύκλιο (18890/Γ2 2011) για τα θέματα της πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας μεταξύ των μαθητών, στην οποία περιλαμβάνεται αναφορά στη δυνατότητα δημιουργίας ομάδων διαμεσολαβητών μαθητών από εκπαιδευτικούς.
-
Υπουργική Απόφαση 10645/ΓΔ4/22-1-2018 (άρθρο 31)
-
Νόμος 5029/2023 Ζούμε Αρμονικά Μαζί - Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία.